علت‌ها، اثرها و راه حل‌های افزایش سطح آب دریا

مجمع بین‌المللی تغییرات اقلیمی یکی از بزرگترین نهادهای بین المللی است که با همه‌ی ابعاد مهم تغییر اقلیم از جمله افزایش سطح آب دریا سروکار دارد. این مجمع تا حد زیادی به جامعه‌ی علمی کمک کرده و از مدت‌ها پیش در حال انجام تحقیقاتی بر روی موضوع افزایش سطح آب دریا می‌باشد.
 
سطح آب دریا هر روزه به واسطه‌ی فرایندهای جزر و مدی در حال تغییر است. همچنین، از زمانی‌که این سیاره تشکیل شده، تغییرات قابل توجهی در پیشرفت و پسرفت دریاها ایجاد شده است. اما، دو تا از علل اصلی افزایش سطح آب دریا در چند قرن گذشته ذوب یخ‌ها و یخچال‌ها و افزایش دمای آب دریا می‌باشد.
 
سطح آب دریا هر ساله حدود 3 میلی‌متر افزایش می‌یابد و تحقیقات اقیانوسی نشان می‌دهد که این میزان کم و بیش بالاتر از افزایش سطح دریاها نسبت به چند میلیون سال اخیر و قبل از آن می‌باشد. چنین فرایندهایی می‌تواند تا حد زیادی بر نواحی اقیانوسی و مناطق جزیره‌ای و همچنین مناطق داخلی واقع در نزدیک اقیانوس‌ها تأثیر بگذارد. تمام شهرهای دارای اکوسیستم دریایی تا حد زیادی تحت تأثیر حتی افزایش جزئی در سطح دریا قرار می‌گیرند.
 

علل افزایش سطح آب دریا

گسترش دما

گرمایش جهانی نه تنها باعث افزایش دما بر روی زمین می‌گردد، بلکه منجر به افزایش دمای آب دریاها نیز می‌شود. این گرم شدن عمدتاً در طول تکامل صنعتی شروع شده و زمانی که درختان زیادی قطع شدند، شدت یافت. افزایش دما بر حرکت جریانات اقیانوسی گرم و سرد اطراف جهان نیز تأثیر می‌گذارد و حتی تغییر جزئی در جهت و دمای هر جریان اصلی می‌تواند دارای اثرات بسیاری به ویژه بر روی افزایش سطح آب دریا باشد. به واسطه‌ی این موضوع، حجم آب افزایش می‌یابد. این موضوع منجر به افزایش دوره‌ای در سطح آب دریا می‌گردد. براورد شده که سطح دریا ممکن است در اواخر این قرن حداقل 5/2 سانتی‌متر افزایش یابد. بر اساس ارزیابی چهارم مجمع بین‌المللی تغییرات اقلیمی، ممکن است به دلیل افزایش دما، سطح آب دریا 17 تا 28 سانتی‌متر افزایش پیدا کند.
 

ذوب یخچال‌ها

اگرچه یخچال‌ها و توده‌های یخ قطبی هر ساله در طول فصل تابستان ذوب می‌شوند، ضخامت یخ دو باره در طول زمستان افزایش می‌یابد. این موضوع به واسطه‌ی افزایش و کاهش نرمال و فصلی دما رخ می‌دهد. اما، به واسطه‌ی افزایش آهسته‌ی دمای جهانی، ذوب تعداد بیشتری از تودهای یخ در تابستان رخ داده که این امر منجر به جریان بیشتر رواناب می‌گردد. همچنین، از آن‌جا که نرخ تبخیر آب دریا ثابت می‌ماند، حجم زیادی از آب دریا در اقیانوس‌ها باقی مانده و باعث افزایش حجم کلی آن‌ها و در نهایت منجر به افزایش سطح آب اقیانوس‌ها می‌گردد. مهم‌ترین اقدام کاهش دهنده‌ی طولانی مدت سطح آب دریا، کاهش ردپای کربن و کاهش آلاینده‌های مضر است در این زمینه، ذوب یخ از مناطق قطبی به افزایش رواناب در جهان کمک می‌کند. توده‌های بزرگ یخ به طور مکرر شکسته شده و تشکیل توده‌های یخ غلتان را می‌دهند که به سمت دریاها حرکت می‌کنند. هنگامی که این یخ‌ها به مناطق سطح اقیانوس‌های گرم‌تر می‌رسند، شروع به ذوب شدن کرده و در نتیجه منجر به افزایش سطوح دریاها می‌گردند.
 

اثرات افزایش سطح آب دریا

فرسایش خطوط ساحلی یکی از اولین اثرات افزایش سطح آب دریاهاست و شهرهای ساحلی را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد. امواج قوی که بر روی خطوط ساحلی سقوط می‌کنند، اغلب منجر به افزایش نرخ فرسایش این نواحی می‌گردند. این موضوع در نهایت منجر به بی‌ثباتی نواحی ساحلی شده و خطراتی را برای زندگی انسان‌ها به همراه خواهد داشت. در صورتی‌که فعالیت فرسایشی کاهش نیابد، امواج ممکن است به فواصل طولانی‌تری از خشکی نفوذ کنند.
 
همچنان‌که سطوح آب افزایش می‌یابد، آسیب ناشی از جریانات دریایی در مناطق داخلی به شدت افزایش می‌یابد. دامنه‌ی طوفان‌ها ممکن است افزایش یابد و یاعث ایجاد آسیب‌های جبران ناپذیری برای انسان‌ها گردد. همچنان که حجم آب اقیانوسی افزایش می‌یابد، بسیاری از مناطق کم ارتفاع احتمالاً با طوفان‌های دائمی مواجه خواهند شد. حتی چند سانتی‌متر افزایش در سطوح آب دریا ممکن است چندین هکتار از مناطق ساحلی را به طور کامل غرق کند.
 
این امر منجر به نفوذ آب در منابع آب شیرین موجود در نزدیک سواحل نیز می‌شود. چنین آب‌هایی برای مصرف نامناسب هستند و نمی‌توانند برای اهداف کشاورزی مورد استفاده قرار گیرند.
 

راه حل‌های احتمالی و اقدامات لازم برای کاهش سطح آب دریا

ساخت دیوارهای بلند و ساختارهای مشابه ممکن است به کاهش نفوذ آب دریا تا سطح معینی کمک کند، اما این راه حل هنگامی‌که سطح آب دریا به میزان قابل توجهی افزایش یافته و یا حتی در طول سونامی‌هایی که در مناطق ساحلی رخ می‌دهد، چندان مفید نمی‌باشد.
 
ساختن خاکریزها در مقیاس کوچک به ویژه در صورتی‌که منطقه‌ی ساحلی خاصی در معرض افزایش آب اقیانوسی در طول دوره‌های طولانی از زمان قرار داشته باشد، نیز گزینه‌ی مناسبی در حل این مشکل می‌باشد.
 
کاشت و حفظ درختان مانگرو به عنوان یک اقدام کاهش دهنده‌ی طبیعی بالقوه در برابر این مشکل در نظر گرفته می‌شود. مانگروها شدت برخورد امواج به خط ساحلی را کاهش داده و به کاهش اثرات مربوطه در افزایش سطح آب دریا نیز کمک می‌کنند.
 
روش‌های دیگر شامل حفظ نواحی بافر مانند تالاب‌ها، مرداب‌ها، صخره‌های مرجانی و غیره می‌باشد.
 
همچنین، ساخت جزایر مصنوعی نیز می‌تواند به عنوان یک بافر در خطوط ساحلی حساس که محل سکونت بسیاری از مردم می‌باشد، عمل کند. این گزینه ممکن است تا حدی پرهزینه باشد، ولی باعث احتمال حداقل آسیب در این نواحی می‌گردد. بازسازی و ترمیم نواحی بافر مصنوعی بسیار آسان‌تر از بخش‌های شهری آسیب دیده می‌باشد.
 
نصب موقت سازه‌های سنگی متخلخل در سواحل و ساخت سازه‌هایی بر روی زمین‌های مرتفع می‌تواند آسیب حاصل از افزایش سطح آب دریاها را به حداقل برساند. مزیت ارتفاع به خصوص در مناطق کم ارتفاع، در صورتی‌که سطوح آب دریا به طور پیوسته افزایش یابد، بسیار مهم است.
 
مهم‌ترین اقدام کاهش دهنده‌ی طولانی مدت سطح آب دریا، کاهش ردپای کربن و کاهش آلاینده‌های مضر است که باعث آسیب رساندن به زمین، اقیانوس‌ها و جو می‌گردد. در صورتی‌که گرمایش جهانی بتواند به میزان قابل توجهی کاهش یابد، آنگاه افزایش سطح آب دریا نیز می‌تواند به حداقل رسیده و کنترل گردد.
 

پیش بینی‌ها در رابطه با افزایش سطح آب دریا

بر اساس آخرین ارزیابی ملی اقلیم، سطح آب دریاها ممکن است تا سال 2100 از یک تا چهار فوت افزایش سطح داشته باشد.
سازمان حفاظت از محیط زیست آمریکا پیش بینی کرد که سطوح آب دریاها ممکن است بر اساس شواهد تاریخی، عوامل محلی و نرخ فعلی ذوب شدن ورقه‌های یخ قطبی تا حدود 1 تا 2 فوت افزایش سطح داشته باشد.
 
مجمع بین المللی تغییر اقلیم پیش بینی کرد که سطح آب دریا در صورت ذوب ورقه‌های یخ تا حدود 3 فوت افزایش خواهد داشت.
گزارش ارزیابی چهارم مجمع بین‌المللی تغییرات اقلیمی نشان داد که افزایش سطوح آب دریا ممکن است بعد از سال 2100 به دلیل ذوب جزئی یخ‌های قطبی به حدود 3 تا 20 فوت برسد.
 
پیش‌بینی افزایش سطح آب دریا از طریق تحقیقات تخصصی انجام شده از چند دهه پیش بسیار مشکل می‌باشد. براوردهای ذکر شده در بالا ممکن است به واسطه‌ی افزایش فعالیت‌های انسانی باشد که بر یخچال‌ها تأثیر می‌گذارد و همچنین ممکن است به علت افزایش دمای جهانی نیز باشد. تغییرات سطح آب دریا ممکن است به صورت یک بخش از چرخه‌ی ذوب یخ باشد که از میلیون‌ها سال پیش آغاز شده و همچنین به واسطه‌ی ترکیبی از عوامل طبیعی و انسانی نیز ممکن است می‌باشد.
 
افزایش متوسط سطح آب دریا یکی از بهترین و مستقیم‌ترین شواهدی است که نشان می‌دهد پدیده‌ی گرمایش جهانی هر ساله روبه افزایش است. همچنین، نه تنها تخریب لایه‌ی ازن، بلکه حتی فعالیت‌های انسانی نیز منجر به افزایش سطوح دما در برخی مناطق می‌گردد.
 
همه‌ی ما انسان‌ها باید خود را در مقابل محیط زیست مسئول بدانیم و فعالیت‌هایی را به منظور کاهش سطح جهانی آب دریاها و در نتیجه کاهش آسیب به محیط زیست انجام دهیم.
 
منبع: Gaurav Athavale - HelpSaveNature